198 पटक हेरिएको काठमाडाैं । चीनले कैलाश मानसरोवर भ्रमण गर्न चाहने तीर्थयात्रीहरूकाे लागि कडा नियम लगाएपछि निरूत्साहित भएका छन् ।
बेइजिङले तीन वर्षपछि केही नेपाल–चीन सीमानाका खाेलेकाे छ । तर धेरै प्रतिबन्धहरू लगाएकाेले यात्रालाई कठिन बनाएको छ।
पवित्रस्थल कैलाश मानसरोवर भ्रमण गर्न चाहने तीर्थयात्रीहरू बीचको उत्साह निराशामा परिणत भएको छ किनभने कडा नियमहरू मूलतया आगन्तुकहरूलाई टाढा राख्नको लागि हो जस्तो देखिन्छ ।
टच कैलाश ट्राभल एन्ड ट्रेक्सका प्रबन्ध निर्देशक बासु अधिकारीले भने, “जब हामीले नियमहरूको लामो सूची देख्यौं, त्यो भारतीय र नेपाली दुवैलाई झन्झटले भरिएको थियो।’
कैलाश मानसरोवर यात्राका लागि विदेशी तीर्थयात्रीहरू विशेष गरी भारतीयहरूको प्रवेशलाई नियन्त्रण गर्नका लागि जटिल नियमहरू बनाइएको नेपाली टुर अपरेटरहरू बताउँछन्।
नेपाल एसोसिएसन अफ टुर एण्ड ट्राभल एजेन्ट्स, ट्रेकिङ एजेन्सी एसोसिएसन अफ नेपाल र एसोसिएसन अफ कैलाश टुर अपरेटर्स नेपालले नेपालका लागि चिनियाँ राजदूत चेन सोङलाई ज्ञापनपत्र बुझाएर तीर्थयात्रीको आवागमनलाई सहज बनाउन आग्रह गरेका छन् ।
“चीनले भारतीयहरूका लागि तोकेको शुल्क तेस्रो देशका पर्यटकहरूका लागि भन्दा बढी छ,” ज्ञापनपत्रमा भनिएको छ।
कैलाश मानसरोवर यात्रा नेपाली टुर अपरेटरहरूका लागि आकर्षक टुर प्याकेजहरू मध्ये एक हो।
वार्षिक तीर्थयात्राको सिजन पर्यटन उद्योगको लागि विशेष समय मनिन्छ, र यसले सरकारकाे पनि राजस्व बढाेत्तरी गर्छ। धार्मिक यात्रीहरूले होटल र रेष्टुरेन्टहरू भर्ने र ट्राभल एजेन्टहरू, एयरलाइन्सहरू, गाइडहरू र भरियाहरूलाई व्यस्त राख्ने गर्छ।
‘केरुङ नाका हालै खुलेको छ । चीनले हिल्सामा पनि नाका खोल्दैछ,’ अधिकारीले भने । “यो स्वागत छ। तर चीनले ल्याएका नियमहरू निकै कडा छन्।”
मुलुक मन्दीको चपेटामा परेको बेला उत्तरी नाका पुनः खोल्दा पर्यटन उद्योगमा हौसला बढेको छ । अर्थतन्त्रलाई पुनरुत्थान गर्न नेपालले पर्यटनमा आफ्नो आशा राखेको छ। तर विश्वको सबैभन्दा द्रुत बृद्धि भएको प्रमुख अर्थतन्त्रको भ्रमण गर्न चाहने तीर्थयात्रीहरूले धेरै झन्झटको सामना गर्नुपर्नेछ। भारतीय तीर्थयात्रीहरूले तिब्बतको भिसा लिन नयाँ दिल्ली जानुपर्छ।
“भिसा लिन तीर्थयात्रीहरू शारीरिक रूपमा उपस्थित हुनुपर्छ। त्यहाँ कुनै अनलाइन आवेदन प्रणाली छैन,” एक नाम नखुलाउने ट्राभल एजेन्टले भने।
भिसा लिन अब बायोमेट्रिक विवरण अनिवार्य गरिएको नेपाली टुर अपरेटरहरू बताउँछन् । यसअघि चिनियाँ अधिकारीहरूले सीमा नाकास्थित अध्यागमन कार्यालयमा बायोमेट्रिक विवरण सङ्कलन गर्ने गरेका थिए।
नयाँ नियमअनुसार भारतीय तीर्थयात्रीहरू भिसा लिन कम्तीमा पाँच जनाको समूहमा हुनुपर्छ र तीमध्ये कम्तीमा चारजना शारीरिक रूपमा उपस्थित हुनुपर्नेछ।
चीनले तिब्बत प्रवेश गर्ने नेपाली कामदारका लागि १०० डलरबाट बढाएर प्रतिव्यक्ति ३०० डलर पुर्याएको छ । नेपाली कामदारहरू तीर्थयात्रीहरूलाई सहयोग गर्ने गाइड, भरिया वा भान्सा कर्मचारीको रूपमा तिब्बत जान्छन्।
‘नयाँ नियमअनुसार नेपाली कामदारका लागि पनि बायोमेट्रिक विवरण अनिवार्य गरिएको छ र उनीहरुले राइजिङ मलस्थित भिसा सुविधा सेवा (भिएसएफ) केन्द्रबाट लिनुपर्नेछ’, अधिकारीले भने । ‘पहिले सीमामा रहेको अध्यागमन कार्यालयमा बायोमेट्रिक विवरण लिइने गरेको थियो ।
तिब्बतको विदेशी विनिमय केन्द्रले तोकेको नियमअनुसार कैलाश मानसरोवर भ्रमण सञ्चालन गर्ने नेपाली फर्महरूलाई तिब्बतमा तीर्थयात्री पठाउन प्रत्येकले ६० हजार डलर वा ८० लाख रुपैयाँ जम्मा गर्नुपर्ने अर्को समस्या हो। नेपालको कानुन अनुसार नेपाली ट्राभल एजेन्सीले विदेशी बैंकमा रकम जम्मा गर्न पाउँदैनन् ।
‘हामीले यस विषयमा नेपालस्थित चिनियाँ दूतावास, बेइजिङस्थित नेपाली राजदूतावास र ल्हासास्थित नेपाली महावाणिज्य दूतावासलाई जानकारी गराएका छौं,’ अधिकारीले भने ।
चिनियाँ अधिकारीहरूले नेपाली कामदारको १५ दिन बसाइका लागि भिसा शुल्क पनि रु ४२०० बाट बढाएर रु १३ हजार पुर्याएका छन् ।
“नेपालले चिनियाँहरूलाई नेपाल प्रवेश गर्ने भिसा शुल्क मिनाहा गरिदिए पनि चीनको नयाँ नीतिले हामी सबैलाई चकित बनाएको छ,” भारतीय तीर्थयात्रीहरूलाई तिब्बत पठाउने अर्का ट्राभल एजेन्टले भने।
जनवरी १, २०१६ देखि, उत्तरबाट आउने पर्यटकलाई बढावा दिन नेपाल सरकारले चिनियाँ आगन्तुकहरूको भिसा शुल्क मिनाहा गर्ने निर्णय गर्यो – यो सुविधा त्यतिबेलासम्म दक्षिण एसियाली देशका आगन्तुकहरूले मात्र पाएका थिए।
सतही मार्गबाट १४-दिनको कैलाश मानसरोवर यात्रा प्याकेजको मूल्य प्रति व्यक्ति १ लाख ८५ हजारबाट सुरु हुन्छ।नेपालगन्जबाट सिमिकोट, त्यसपछि हिल्सा र त्यसपछि कैलाश मानसरोवर जाने यात्रुहरूले प्रत्येक २ लाख २५ हजार भारतीय रूपैयाँ तिर्छन्।
काठमाडौं देखि ल्हासा सम्मको उडानसहितको टुर प्याकेजमा भारतीयका लागि ३ लाख २० हजार र अन्य पर्यटकका लागि ४,००० डलर खर्च हुन्छ। ल्हासाको एक मात्र अन्तर्राष्ट्रिय प्रवेशद्वार काठमाडौं–ल्हासा सेवा सुचारु भएको छैन ।
नेपाली तीर्थयात्रीको संख्या पनि बढ्न थालेको छ । साउन महिनामा मनाइने जनै पूर्णिमाका लागि झण्डै चार सय नेपालीले कैलाश मानसरोवर यात्रा बुकिङ गरेको अधिकारीले जानकारी दिए ।
खासगरी धार्मिक प्रयोजनका लागि नेपालमा भारतीय आगमन बढेको ट्राभल ब्यापार व्यवसायीहरु बताउँछन् ।
