90 पटक हेरिएको काठमाडौँ । चीनका युवाहरू आफ्नो शैक्षिक र रोजगारीको अवस्थालाई लिएर दिनप्रतिदिन निराश हुँदै गएका छन् । बेरोजगारी र अत्यधिक शिक्षाको घातक संयोजनले चीनका युवाहरूलाई असर गरेको छ । धेरै युवाहरू जीविकोपार्जनका लागि मात्रै भौतिक काम गर्न बाध्य भएका छन् ।
अहिलेको सङ्कट कति गम्भीर छ भन्ने कुराको प्रमाण चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी (सीपीसी) ले स्नातकहरूलाई भौतिक र ब्लु-कलर जागिरहरू लिन विचार गर्न खुला रूपमा प्रोत्साहित गरेको तथ्यबाट प्रमाणित हुने तथ्याङ्कले बताइरहेको छ । मार्च २०२३ सम्म १६ देखि २४ वर्षका उमेरका १९.६ प्रतिशत युवा बेरोजगार थिए । यो गत जुलाईको १९.९ प्रतिशतको रेकर्डबाट थोरै कम थियो ।
विश्वविद्यालयको शैक्षिक योग्यता भएकाहरू बेरोजगार हुने सम्भावना १.४ गुणा बढी थियो । यसले खासगरी युवाहरूमाझ बढ्दो बेरोजगारी दरलाई नियन्त्रण गर्न सीपीसीको असक्षमतालाई बाहिर ल्याएको छ। चिनियाँ सरकारले युवाहरूलाई अध्ययन गर्न प्रोत्साहित गर्न जारी राख्दै समस्यालाई यसको जरामा समाधान गर्नुको सट्टा तल धकेल्दै लगेको तथ्याङ्कले बताउँदछ ।
यो कुरा बुझाउन हेनानको एउटा उदाहरण पर्याप्त छ। हेनान राज्यको स्वामित्वमा रहेको तंबाकु कारखानामा काम गर्ने स्नातकहरूले मासिक औसत ५,८०० युआन (अमेरिकी डलर ८३५) को तुलनामा प्रति महिना लगभग ८,३०० युआन (लगभग अमेरिकी डलर १,२००) कमाउँछन् । युवा बेरोजगारी सङ्कटको लागि जिम्मेवार प्रमुख मुद्दाहरूमध्ये एक युवा स्नातकहरूले स्वीकार गर्न इच्छुक “आरक्षण वेतन” दर र फर्महरूले तिर्न इच्छुक दर बीचको ठूलो अन्तर हो ।
यो विच्छेदनले जीवनयापनको लागतले तलबमा भएको वृद्धिलाई कति हदसम्म बढाएको छ भनेर देखाउँछ। सांघाई र बेइजिङ जस्ता ठूला शहरहरूमा नयाँ स्नातकहरूलाई प्रति महिना औसत ५,२९० युआन (अमेरिकी डलर ७४९) मात्र भुक्तानी गरिन्छ। जुन २५ वर्ग मिटर (२६९ वर्ग फिट) अपार्टमेन्ट भाडामा लिन पर्याप्त छ। अप्रिल २०२३ मा १६ देखि २४ वर्ष उमेर समूहका चिनियाँ युवाको बेरोजगारी दर २०.४ प्रतिशतमा पुगेको छ, जुन गत अप्रिलदेखि चीनमा पूर्ण लकडाउनमा हुँदा अघिल्लो शिखरमा पुगेको छ।
११.६ मिलियन विद्यार्थीहरू कलेज र व्यवसायिक विद्यालयहरूबाट स्नातक भई रोजगार बजारमा प्रवेश गर्छन् । यही कारणले गर्दा पूर्व प्रधानमन्त्री ली खछ्याङले १२ करोड रोजगारी सृजना गर्ने वाचा गरेका थिए । त्यसपछि राज्य परिषद्ले युवा बेरोजगारीलाई सम्बोधन गर्न १५ वटा उपायहरूको घोषणा गरेको थियो ।
राज्यको स्वामित्वमा रहेका कम्पनी र विभागहरूमा बेरोजगारको रूपमा दर्ता भएका २४ वर्षभन्दा कम उमेरकालाई भाडामा लिने कम्पनीहरू र कम्तीमा एक लाख नयाँ इन्टर्नशिप स्पटहरू राख्ने कम्पनीहरूका लागि एक पटकको बोनस समावेश गरिएको छ। आधिकारिक तथ्याङ्कहरूले देखाउँछन् कि नयाँ स्नातक भर्तीहरूको माग अघिल्लो वर्षको तुलनामा १२ प्रतिशतले घटेको छ । जबकि जागिर आवेदकहरूको सङ्ख्या लगभग दोब्बर भएको छ ।
चीन रोजगार अनुसन्धान संस्थान र चिनियाँ रोजगार बोर्ड झाओपिनको प्रतिवेदनले सन् २०२२ को तेस्रो त्रैमासिकमा कलेज स्नातकहरूको लागि बजार माग र जागिरका आवेदकहरू बीचको अनुपात ०.५७ रहेको देखाएको छ । सन् २०२१ मा १.२४ र २०२० मा १.३८ भन्दा कम थियो। यसले रोजगारीका लागि कडा प्रतिस्पर्धा र जागिर खोज्नेहरू बीचको कम आत्मविश्वासलाई सङ्केत गर्छ।
सन् २०२२ मा चीनले १६ देखि २४ वर्ष उमेरका शहरीहरूमा औसत युवा रोजगारी दर १७.५ प्रतिशत रेकर्ड गर्यो । गत जुलाईको स्नातक सिजनको दौरान त्यो सङ्ख्या १९.९ प्रतिशतमा पुग्यो । जसले प्रत्येक ५ युवा शहरवासीमध्ये लगभग १ जना बेरोजगार रहेको सङ्केत गर्छ, जुन २०१८ मा रेकर्ड-किपिङ शुरु भएदेखिकै उच्च अनुपात हो ।
चिनियाँ युवाहरूले आज आफ्नो दुर्दशालाई लु शुनको १९१९ लघुकथाका नायक कोङ्ग यिजीसँग तुलना गरिरहेका छन्। कोङ्ग गरिबीमा बस्ने एक उच्च शिक्षित व्यक्ति थिए ।किनभने उनी शारीरिक श्रम गर्न धेरै गर्व गर्थे। कोङ्ग यिजी मेमे चिनियाँ सामाजिक सञ्जालमा भर्खरको प्रवृत्ति हो जसले हडताल संस्कृतिलाई अस्वीकार गर्दै निराश युवाहरूको वर्णन गर्दछ। अन्य लोकप्रिय चर्चाका शब्दहरूमा “लिङ फ्ल्याट” र “इटिङ्ग इट रट” समावेश गरिएको छ। चीनमा आजको जेनरेशन जेडले आफूलाई आधुनिक दिनको कोङ्ग यिजीको रूपमा सम्झन्छ।
उनीहरूको शिक्षाले रोजगारीका सम्भावनाहरू घट्दै चीनसँग समायोजन गर्ने क्षमतामा बाधा पुऱ्याउँछ। उनीहरूले प्रचलनलाई “कोङ्ग यिजी साहित्य” डब गरे र यसलाई गीत र कार्टुन स्ट्रिपमा परिणत गरिरहेका छन्। सीपीसीद्वारा गरिएका सबै वाचाहरूको बाबजुद सरकारले समस्यालाई तल धकेल्दै विद्यार्थीहरूलाई उच्च शिक्षा जारी राख्न प्रोत्साहित गर्न जारी राखेको छ।
एउटा तरिका भनेको “२०२५ सम्ममा माओवादीको “पहाडसम्म, ग्रामीण इलाकासम्म” योजनाको सम्झना दिलाउने गरी स्वयंसेवक सेवामा ग्रामीण इलाकालाई पुनर्जीवित गर्न स्नातक पठाउने सुझाव दिइएको छ।
राज्य सञ्चारमाध्यमले कोङ्ग यिजी प्रकरणलाई तर्क गरेर व्याख्या गर्ने प्रयास गरेको छ “कोङ्ग यिजी शिक्षित भएको कारणले होइन उनले आफ्नो अवस्था परिवर्तन गर्न शारीरिक श्रम प्रयोग गर्न अस्वीकार गर्दै विद्वानको घमन्डी शैलीलाई छोड्न नसक्ने कारणले कठिनाइमा परेका थिए ।
सरकारी सञ्चारमाध्यमले पनि रोजगारी नपाउनुको दोष युवालाई नै थोपरेका छन्। उनीहरूले युवाहरूलाई जागिरको बारेमा ‘अत्यधिक छनोट’ भएको आलोचना गर्दै लेखहरूको शृङ्खला प्रकाशित गरेका छन् र उनीहरूलाई आफ्नो घमन्डलाई त्यागेर शारीरिक श्रम गर्न आग्रह गरेका छन् ।
कम्युनिस्ट युथ लिगले गत महिना आफ्नो आधिकारिक व्यईच्याट खाताको पोस्टमा लेखेको छ, “कलेजका युवा स्नातकहरू आफ्ना विद्वान् गाउनहरू फुकालेर तिनीहरूको ट्राउजर घुमाएर मैदानमा जानु पर्छ।” यस्ता प्रकारका लेख,अन्तर्वार्ता, कार्टुन सामग्रीहरू सोसल मिडियामा शेयर गर्ने गरेका छन्।
यस्तो राज्य प्रचारले चिनियाँ नागरिकहरूबाट सोसल मिडियामा क्रोधित प्रतिक्रियाहरू निम्त्याएको छ। एक ब्लगरले जवाफ दिए, “अर्थतन्त्र शौचालयमा छ र बेरोजगारी गम्भीर छ। कोङ्ग यिजीलाई आफ्नो विद्वानको गाउन खोल्न लगाउनुको सट्टा, सम्राट्लाई उसको नयाँ लुगा फुकाल्ने कसरी ?” राष्ट्रपति सी जिनपिङतर्फ औँला देखाउँदैन । पछिल्लो तथ्याङ्कले कोभिड महामारीपछि युवा बेरोजगारी बढेको अवस्था देखाउँछ। २०२० अघि यो सङ्ख्या लगभग १० प्रतिशत थियो।
राष्ट्रपति सीको शून्य-कोभिड नीतिले चीनभरि साना र मध्यम आकारका व्यवसायहरूलाई ध्वस्त पारेको छ । जुन सामान्यतया शहरी रोजगारीको दुई तिहाइ भन्दा कम हुनेछ। कोभिड महामारीले अझै पनि युवा जागिर खोज्नेहरूलाई असर गरिरहेको अर्को तरिका यो हो कि धेरै विद्यार्थीहरूले आफ्नो कलेजको जीवनको केही भाग लकडाउन अन्तर्गत बिताए ।
क्याम्पसमा बस्ने जहाँ उनीहरूको आवागमन अत्यधिक प्रतिबन्धित थियो। तिनीहरूसँग इन्टर्नशिपमा कम अवसरहरू थिए वा भर्तीकर्ताहरूले खोजिरहेका सामाजिक अनुभवहरू प्राप्त गर्न सक्ने अवस्थामा उनीहरू थिएनन् ।
आउँदो महिनाहरूमा चीनको अर्थतन्त्र बलियो हुने अपेक्षा गरिएको छ । उपभोक्ताहरूले ठूलो-टिकट खरिदहरू गर्नको लागि फेरि पर्याप्त विश्वस्त महसुस नगरेसम्म रिकभरी कमजोर रहनेछ – जसले थप कम्पनीहरूलाई थप काममा राख्न प्रेरित गर्नेछ।
यसैबीच सम्पत्ति, प्राविधिक र शिक्षा क्षेत्रहरूमा चीनको क्र्याकडाउनको मतलब यो पनि हो कि ताजा स्नातकहरूको यी परम्परागत रोजगारदाताहरूले कटौती गर्दै छन् । विशेष गरी प्राविधिक क्षेत्रमा देखिने ठूलो कटौतीको साथ ।
टेक दिग्गज अलिबाबाले मात्र गत वर्ष कम्तीमा १५,००० रोजगारी कटौती गरेको छ। त्यसमा विश्वव्यापी आर्थिक मन्दी र चीन विरुद्ध बढ्दो भूराजनीतिक शत्रुता थपिँदै गरेकाले हो । भूराजनीतिक फ्रन्ट लाइनमा परेको हुवावेले गत वर्ष भर्खरै कामदार कटौती गरेको छ । काइक्सिनका अनुसार चीनका शीर्ष १०० कम्पनीमध्ये दुई तिहाइभन्दा कमले आफ्नो स्नातक भर्ती कोटा कटौती गरेका छन् ।
घरेलु बेरोजगारी कम गर्न केन्द्र र स्थानीय सरकारहरूले राज्य-वित्त पोषित रोजगार कार्यक्रमहरू र राज्य-स्वामित्वका उद्यमहरूलाई नयाँ स्नातकहरू भर्ती गर्न प्रोत्साहन गर्ने जस्ता उपायहरू ल्याइरहेका छन् ।
बृहत् आर्थिक मन्दी र स्थानीय वित्तीय कठिनाइहरूको पृष्ठभूमिमा विज्ञहरूले बेरोजगार कलेज विद्यार्थीहरूको बढ्दो ठूलो सङ्ख्यालाई अवशोषित गर्न सार्वजनिक क्षेत्रको प्रयास मात्र पर्याप्त नभएको महसुस गर्छन् ।
निजी व्यवसायहरू बीचको विश्वासलाई कसरी प्रोत्साहित गर्ने र कायम राख्ने कुरामा ध्यान केन्द्रित हुनुपर्छ। त्यस्ता रणनीतिहरू सफल हुन्छन् कि हुँदैनन् भन्ने कुराले चीनका युवाहरूको गम्भीर सामाजिक अवस्थालाई दर्शाउँछ।
